Adembescherming

Adembescherming is een PBM die bescherming moet bieden tegen risico’s met mogelijke ernstige gevolgen. Volgens de nieuwe Europese verordening 2016-425 voor persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) blijft adembescherming in de klasse categorie 3 opgenomen. De reden waarom strenge eisen gesteld worden aan productiecontrole, conformiteitsprocedure en kwaliteitsborging. Met name goede informatie, een juiste keus en juist gebruik zorgen voor bescherming en voorkomen van ernstig letsel.

Op de werkplek dient de samenstelling van atmosferische lucht te bestaan uit 21% zuurstof, 78 % stikstof en 1% overige gassen. Adembescherming wordt toegepast indien blijkt dat de beheersmaatregelen vanuit de arbeidshygiënische strategie onvoldoende is. Als de concentratie van gevaarlijke stoffen beneden de grenswaarden blijven moet men geen adembescherming toepassen. De grenswaarden worden gemeten over een werkperiode van 8 uur (MAC-waarde , Maximale Aanvaardbare Concentratie). Grenswaarden worden uitgedrukt in: ppm (parts per million), mg/m3 (milligrammen per kubieke meter) en v/m3 (vezels per kubieke meter).

Organisaties waar risico's voor de gezondheid voortvloeien uit blootstelling aan chemische, fysische en/of biologische agentia moeten een schriftelijk arbeidshygiënisch programma opstellen. De bedoeling is dat dergelijke programma’s door een arbodeskundige (arbeidshygiënist) worden uitgevoerd, jaarlijks worden geëvalueerd en eventueel worden bijgesteld. Verplicht is een inventarisatielijst van gebruikte chemicaliën te hebben incl. het overzicht met de vermelding van de giftigheid, voorzorgsmaatregelen en hoe te handelen bij eerste hulp. Raadpleeg deze lijst vanuit de RI&E of vraag de preventiefunctionaris u hierover te informeren.

Volgens een meetprogramma worden metingen, analyses en beoordelingen uitgevoerd. Op basis hiervan worden maatregelen ter bescherming van de blootstelling vastgesteld en primair geldt de toepassing van de arbeidshygiënische strategie (bronaanpak). Noodzaak tot inzet van PBM adembescherming wordt schriftelijk, in het RI&E deel, plan van aanpak vastgelegd. Gebruikelijk is dat de preventiefunctionaris / veiligheidskundige vooraf een veilig-werk-vergunning afgeeft en controleert of de capaciteit van de gebruikte filterklasse voldoende bescherming biedt.

Ademhalingsbescherming wordt namelijk in twee hoofdgroepen verdeeld te weten afhankelijke- en onafhankelijke adembescherming. 
Met afhankelijke adembescherming wordt de ingeademde lucht uit de directe omgeving gefilterd. Deze bescherming bestaat dus uit een masker en filter en zijn in vele uitvoeringen beschikbaar. Inzet kan middels een halfgelaatsmasker of volgelaatsmaskers zijn waarbij stofdeeltjes en/of gassen of dampen afzonderlijk wel of niet gecombineerd gefilterd worden. De keus is afhankelijk van het gewenste beschermingsniveau wat ingezet moet worden.

Bij onafhankelijke adembescherming wordt gebruik gemaakt van gezuiverde lucht uit flessen of compressor. Gezuiverde lucht met voldoende zuurstof wordt aangevoerd via een slang in het masker. Aan de onderkant van het masker kan uitgeademde lucht afgevoerd worden. Aanvoer kan d.m.v. gezuiverde lucht in persluchtflessen of anders via een lange slang vanaf een ademlucht compressor / ademluchtleidingnet. Onafhankelijke adembescherming, dus werken met een ademluchttoestel biedt een hoge beschermingsfactor omdat je niet afhankelijk bent van een filter of vervuilde omgevingslucht. Je kan je vrij bewegen echter je tijd is beperkt. Onafhankelijke adembescherming wordt toegepast indien in de atmosfeer onvoldoende zuurstof aanwezig is (<19%), bijvoorbeeld wanneer er gewerkt moet worden in een besloten ruimte of waar risico bestaat op gevaarlijke gassen en dampen, bij verontreiniging (lucht, riolering), als de concentratie van schadelijke stoffen boven de wettelijk vastgestelde grenswaarde uitkomt en indien er situaties aan de orde zijn waarbij afzonderlijk Arbowet- en regelgeving vereist is (o.a.. Asbest).

Er zijn verschillende soorten van ademhalingsbeschermingsmiddelen (ABM) te weten:

Stofmaskers voor éénmalig gebruik, bedekt de mond, neus en kin en zijn uitgerust met- of zonder ventiel. Er zijn drie beschermingsklassen met de aanduiding FFP (Filtering Facepiece Particles) codering.

• FFP1 , voor licht werk, beschermt tegen niet schadelijk stof. Biedt geen bescherming tegen kwartsstof.
• FFP2 , algemeen werk, beschermt tegen schadelijk fijnstof. Biedt bescherming tegen stof.
• FFP3, voor zwaar werk beschermt tegen giftig fijnstof. P3 heeft de hoogste en beste beschermingsgraad.

Filters zijn meerdere malen binnen 8 uur bruikbaar. V (valve) verwijst naar het ademventiel in stofmasker. Andere extra aanduidingen kunnen zijn R resuable (herbruikbaar), NR not resuable (niet herbruikbaar) en D verwijst naar niet snel dichtslaan van filter.

Een halfgelaatsmasker (afhankelijke adembescherming)

Deze bedekt de neus, mond en kin. Deze maskers kunnen uitgevoerd zijn met een verwisselbaar enkel of dubbelpatroon voor filter(s). Hoe lichter in gewicht hoe beter. Echter een uitvoering met 2 filters biedt een lagere ademhalingsweerstand. Halfgelaatsmaskers zijn er ook in een onderhoudsvrije uitvoering. De pasvorm is universeel, filters zijn vast en niet vervangbaar. Het filter biedt bescherming tegen gassen, dampen en stofdeeltjes. Standaard wordt een P2 of indien vereist een P3 filter (attentie meer kans op onderdruk en lekkage in masker) toegepast. Een andere optie is dat dit onderhoudsvrije halfgelaatsmasker ook ingezet kan worden als vluchtmasker. Overgevoeligheid voor het materiaal kan irritatie c.q. een allergische reactie op de huid geven. Maskers in de uitvoering hypo allergeen rubber, latexvrij rubber of siliconen rubber kunnen een uitkomst bieden.

Voor verhuur van half- en volgelaatsmaskers is speciaal een pagina ingericht. Bekijk deze hier. Verkoop is te vinden in de shop onder de categorie PBM's.

Een volgelaatsmasker (onafhankelijke adembescherming)

Deze bedekt ogen, neus, mond en kin. Stemoverdracht verloopt via het spreekmembraan dat zorgt voor de verstaanbaarheid van de gebruiker. Er zijn drie klassen, voor lichte- (spuiten) , algemene- (industrie) en zware risico’s (brandweer). Op volgelaatsmaskers kunnen alle gecombineerde filters toegepast worden. De gebruiksduur wordt bepaald door: de mate van verontreiniging, de inzetduur of zodra de ademweerstand toeneemt.

Zoals eerder genoemd naast het ademluchttoestel zijn ook andere opties van onafhankelijke adembescherming te weten:

• een kringloopademtoestel: dit is een zuurstof genererend masker (kan ook als vluchtmasker).
• een ademluchtleidingnet: dit systeem werkt met leidingen waardoor schone lucht wordt getransporteerd naar het masker van de gebruiker.

Gasfilters / kleurcodering: met een gasfilter kun je gas of damp afvangen. De beschermfactor van gasfilters wordt volgens de normering EN14387 aan de hand van een kleurencodering en per type filter (in letters) weergegeven. Het type gasfilter is te herkennen aan de kleurcode bruin met een letter A of B.

Gasfilters

Kunnen ook gecombineerd zijn met een deeltjes filter (P1-P2-P3). Gecombineerde filters bieden meer weerstand bij het ademen en doen de beschermingstijd afnemen. Per type filter wordt een klasse aanduiding gegeven. Hoe hoger de type filter klasse, hoe efficiënter de filterwerking / bescherming die geboden wordt.

Combinatiefilters

Indien op de werkplek de combinatie stofdeeltjes gas en damp afgevangen moeten worden is de inzet van een combinatiefilter het meest aangewezen. Het ABEK filter is zo’n filter en bevat alle kleuren (bruin-grijs-geel-groen) van de aanwezige filters. Deze filters (ABEK) kunnen in drie verschillende capaciteitsklasse (1-2-3) worden ingezet.

Van de overige speciale filterbussen is er maar 1 klasse te weten: type Hg-P3 (Rood-wit, kwik), NO-P3 (Blauw -wit, Nitreuze dampen) en CO (zwart). Re Oranje Reactor filter / radioactief jodium en SX Violet betreft hier de overige speciale filters. Gebruik of hergebruik combinatiefilters niet in wisselende werkomgevingen i.v.m. mogelijke chemische reacties. Bepaal vooraf de gebruiksduur van filters. Gebruik geen filters waarvan de vervaldatum is verlopen. Ontdek je via reuk en smaak de verontreiniging dan is dit is een signaal om direct het filter (doorslaan) te vervangen.

Motoraangedreven systemen

Hierbij wordt de gefilterde lucht in de hoofdkap en helm geblazen. Wordt toegepast in combinatie op half- en volgelaatsmaskers. Let hierbij op de vereisten van een veiligheidshelm. Samengestelde sets combinatiefilters zijn ook beschikbaar en afgestemd op de werkzaamheden die binnen de volgende industrieën regelmatig voorkomen: chemie, metaal, verf, constructie, hout en voor werkplekken met veel stof.

Gebruikerstest - fittest

Goede pasvorm is vereist voor een veilig gebruik. Controleer daarom altijd je eigen maskers voor gebruik. Kijk of het masker schoon is, niet beschadigd is en of het uitblaasventiel goed werkt. Voer vooraf altijd een handmatige gebruikertest uit door het masker op je gelaat te bevestigen en hierna eens normaal te ademen. Vervolgens eens diep in en uit te ademen, je gezicht op en neer, heen en weer te bewegen. Praat eens, glimlach en buk eens voorover. In al deze situaties moet het masker goed aangesloten blijven op het gelaat. Gezichtsbeharing kan er voor zorgen dat de afsluiting (seal) van het masker niet goed aansluit op het gelaat.

Het vizier moet helder en krasbestendig zijn. Je moet goed kunnen communiceren. Een hoofdbandenstel, bij voorkeur van zacht materiaal, met voldoende punten, drukt het masker, met goede afdichting, gelijkmatig op het gelaat . Een masker moet licht in gewicht zijn en geen hinder bieden tijdens het ademen. De fittest (Face Fit Test) controle op afdichting van een masker wordt in de asbestsanering toegepast. Men verwacht een nadere wettelijke regulering hierover in Nederland (VK en USA wettelijk verplicht).

Onderhoud van adembescherming verloopt volgens een programma, te beginnen met reinigen, het desinfecteren, drogen, het controleren door testen en vervolgens zorgvuldig te verpakken en van de vereiste labels voorzien. Het beste is wanneer de gehele werkwijze is opgenomen volgens kwaliteitscontrole met een systeem waarin certificatie zorgt voor een correcte veilige borging op gebruik van adembescherming volgens de vereiste normering. Een duidelijke communicatie en instructie hierover is noodzakelijk.

• Schone opslag staat garant voor niet vervuilde en goed werkende adembescherming.
• Goed afvalbeheer begint bij het verzamelen van de niet meer bruikbare maskers, inclusief de filters onder de categorie chemisch afval. Fabrikanten hebben hiervoor een recycle proces.
• Voorlichting en instructie biedt gebruikers bescherming en goed gebruik voorkomt fouten.

Goed werkgeverschap met betrekking tot adembescherming

Zorgt voor gezonde werknemers. Door het aanbieden van een vrijwillige keuring (zonder fysieke belasting) kan de bedrijfsarts een schriftelijke medische geschiktheid afgeven waarmee goedkeuring wordt verleend om zonder beperkingen veilig met adembescherming te kunnen werken. Voor brandweerpersoneel geldt een wettelijke verplichte persluchtkeuring waarbij wel de fysieke belasting in relatie tot het dragen van adembescherming wordt onderzocht om te kijken of dit medische beperkingen geeft of kan geven. Hier is werken met adembescherming een eis c.q. taak en binnen de functieomschrijving vastgelegd. Belangrijk is wel dat in de RI&E de risico’s en de van toepassing zijnde de PBM’s voor adembescherming zijn vastgelegd.

All Safety heeft deze bovenstaande inhoud zowel intern als extern zorgvuldig afgestemd. De kwaliteitsborging van de ademhalingsbeschermingsmiddelen (ABM) voldoet hiermee aan de strengste eisen die vanuit de nieuwe Europese verordening 2016-425 zijn gesteld. Tevens garandeert All Safety hiermee, met name vanuit de praktijk, een gericht professioneel veilig gezond ABM advies.